Brain fog, geheugen- en concentratieproblemen bij post-covid

​Wat is het?

 

‘Brain fog’ is een veelgehoorde term onder mensen met post-covid. Het is geen medische diagnose, maar een omschrijving van een verzameling cognitieve klachten die vaak als verwarrend en frustrerend worden ervaren. Mensen beschrijven het als een soort mist in hun hoofd: denken gaat trager, woorden komen niet, het geheugen hapert en focussen lukt nauwelijks. Dit heeft invloed op dagelijkse taken, werk, sociale interacties en zelfvertrouwen.

Deze klachten kunnen aanhouden of in golven terugkeren, vaak in combinatie met overprikkeling, vermoeidheid of PEM (post-exertionele malaise).

 

Hoe voelt het?

 

Brain fog is moeilijk uit te leggen aan wie het zelf niet ervaart. Veelvoorkomende verschijnselen zijn:

• Vertraagd denken: alsof je hersenen op halve snelheid draaien.

• Woordvindingsproblemen: eenvoudige woorden niet kunnen bedenken.

• Snel afgeleid zijn: zelfs kleine prikkels verstoren je focus.

• Kortetermijngeheugenproblemen: vergeten wat je net zei of deed.

• Taken moeilijk kunnen plannen of afronden.

• Overweldigd raken bij meerdere stappen of keuzes.

Deze klachten zorgen niet alleen voor praktische beperkingen, maar kunnen ook gevoelens van schaamte, frustratie en verdriet oproepen. Vooral als je jezelf herkent als iemand die eerder juist scherp, snel of georganiseerd was.

 

Verschil met ‘gewone’ vermoeidheid of stress

 

Bij gewone stress of vermoeidheid kun je vaak nog wel een tandje bijzetten als het moet. Bij post-covid lukt dat niet:

• Inspanning verergert de klachten (mentale PEM).

• Rust lost het niet altijd direct op: de hersenen hebben tijd nodig om te herstellen.

• Het komt onverwacht op – soms al na een kort gesprek of simpel klusje.

• Zelfvertrouwen wordt aangetast, omdat je het gevoel hebt ‘dommer’ te zijn geworden.

Brain fog bij post-covid is dus een neurologisch symptoom, geen psychologisch probleem.

 

Wat helpt wél?

​​

• Rust en herstelmomenten inbouwen: plan pauzes vóórdat je overprikkeld raakt.

• Taken vereenvoudigen en afbakenen.

• Externe ondersteuning gebruiken zoals notitieboekjes, alarms, checklists en reminders.

• Werk met ritme en routine om het geheugen te ontlasten.

• Doe één ding tegelijk. Multitasken kost veel energie.

• Gebruik van hulpmiddelen zoals noise-cancelling koptelefoons, bril met blauwfilter, of spraak-to-text.

Ook kan het helpen om bewust je hersenen kleine uitdagingen te geven – zolang dat binnen je grenzen blijft. Bijvoorbeeld woordspelletjes, lezen, of lichte puzzels.

 

Wat werkt juist averechts?

​​

• Te veel tegelijk willen doen: het brein raakt dan snel overbelast.

• Blijven doorgaan bij concentratieverlies, wat de klachten verergert.

• Vergelijken met je oude ‘ik’, waardoor frustratie toeneemt.

• Zonder hulpmiddelen proberen te functioneren, wat leidt tot meer fouten en stress.

 

Praktische tips

​​

• Gebruik een timer om jezelf aan rustmomenten te herinneren.

• Accepteer je huidige belastbaarheid: stel haalbare doelen.

• Overleg met werk of school over aanpassingen zoals thuiswerken, flexibele tijden of taakverlichting.

• Wees mild voor jezelf: dit is een medisch symptoom, geen persoonlijk falen.

 

Wetenschappelijke inzichten

 

Cognitieve klachten bij post-covid worden in verband gebracht met:

• Lichte ontstekingen in de hersenen (neuro-inflammatie).

• Doorbloedingsproblemen of microstolsels die zuurstoftoevoer beïnvloeden.

• Ontregeling van het autonome zenuwstelsel, wat hersenfunctie beïnvloedt.

• Verstoorde energiehuishouding in hersencellen (mitochondriale disfunctie).

MRI- en PET-scans bij sommige patiënten laten subtiele veranderingen zien in hersengebieden die betrokken zijn bij geheugen, aandacht en taal. Verder onderzoek moet uitwijzen of deze veranderingen blijvend zijn en hoe herstel kan worden ondersteund.